Jarząb Szwedzki (Sorbus intermedia)

Jarząb Szwedzki (Sorbus intermedia)

Wygląd: Drzewo zrzucające liście na zimę, osiągające średnio 12-15 m wysokości, często jednak występujące w postaci krzewu. Korona dość gęsio zwarła, w zarysie okrągławo-kulista, niekiedy nawet szersza, niż wyższa, ale zawsze zbudowana dość regularnie.

Pień stosunkowo krótki, z gęstymi gałęziami aż do dołu.
Gałęzie często rozwidlone i przeważnie wznoszące się stromo, rzadko wyprostowane albo zwisające,

Kora również na starszych drzewach gładka i tylko w niewielu miejscach przerwana pojedynczymi, szerokimi, łuszczącymi się spękaniami, szara albo ciemnoszaro-purpurowa. Młode pędy lilcowato-wełnisto owłosione, pod jesień jednak stają się gładsze i coraz bardziej nagie, początkowo szarorózowe, później ciemnieją. Pączki około 6-8 mm długości, owłosione, ciemnobrunatnawe.

Liście skrętoległe. dość cienkie, o długości 6-12 cm, u nasady szerokoklinowate do zaokrąglonych, w zarysie podłużne, owalne do szerokoowalnych, z przodu tępe lub tylko nieznacznie zaostrzone, Przednia część niewyraźnie wrębna, ku nasadzie – często pierzasto-klapowane, z wierzchołkiem nieregularnie piłkowanym, Na wierzchu w porze listnienia błyszczące i ciemnozielone, od spodu – trwale szare, filcowate.

Kwiaty w płaskich, rozłożystych podbaldachach, osiągających po rozkwitnięciu około 10 cm szerokości. Poszczególne kwiaty o szerokości 1-2 cm mają po pięć czysto białych lub kremowych, okrągłych płatków korony i liczne, zwykle różowe pręciki.

Owoce jabłkowate, okrągławo-owalne, w czasie dojrzewania (od sierpnia) stopniowo przebarwiają się z zielonych na szkarłatnoczerwone, błyszczące, o długości około 1 cm i prawie takiej samej szerokości, a niekiedy nawet jeszcze większe,

Występowanie: Jarząb szwedzki został odkryty i występuje dziko w południowej Skandynawii, na Nizinie Północnoniemieckiej, a w Polsce na pobrzeżach. Z powodu dekoracyjnego wyglądu i powszechnie znanej odporności na miejskie zanieczyszczenia gazowe stosowany jest coraz częściej do obsadzania ulic, placów i innych szlaków komunikacyjnych.

Okres kwitnienia: Maj.

Uwagi ogólne: Jarząb szwedzki jest samorzutnie powstałym i dziedzicznie utrwalonym mieszańcem jarzębiny (Sorbus aucupana) z jarząbem mącznym (Sorbus aria), Przy dokładnej obserwacji okazuje się, ze właśnie cechy liści są pośrednie między obydwoma gatunkami rodzicielskimi, Od jarząbu mącznego pochodzi filcowato-wełniste owłosienie i zarys liścia, od jarzębiny – jeszcze rozpoznawalna tendencja do pierzastości liścia. Surowe owoce są lekko trujące, po ogrzaniu jednak jadalne.

Silnie wyrażona skłonność do tworzenia mieszańców jest bardzo typową cechą u wielu gatunków bogatego w formy rodzaju Sorbus. Konsekwencją tego jest tworzenie się coraz to nowych form, częściowo związanych z powstawaniem odmian geograficznych, co bardzo utrudnia opracowanie systematyczne. Gatunek pokrewny: Podobny z wyglądu jest górski jarząb Sorbus mougeotri, którego liście dochodzą do 10 cm długości i, w przeciwieństwie do jarząbu szwedzkiego, są regularnie wrębne. Brzegi są wcięte obustronnie najwyżej do 1/8 szerokości blaszki. Przypuszczalnie jest to mieszaniec powstały z jarzębiny, Rozpowszechniony w Alpach i Pirenejach. Prawie nigdzie nie sadzony.

Owoce wielu gatunków jarząbów, w porze dojrzewania są jaskrawoczerwone i dlatego niechętnie zjadane przez ptaki lub drobne ssaki roślinożerne.