Platan wschodni (Platanus orientalis)

Platan wschodni (Platanus orientalis)

Wygląd: Drzewo zrzucające liście na zimę, zwykle bardzo okazałe, dorasta około 30 m wysokości. Korona przeważnie bardzo szeroka i wielokrotnie sklepiona, dlatego wydaje się nieregularna i miejscami prześwietlona,

Dolne gałęzie często silnie zwisające, niekiedy dotykają ziemi. Gałęzie środkowej i górnej strefy korony stromo wzniesione albo prosto odstające.

Pień prosty, zwykle dość gruby, wyraźnie widoczny tylko do pierwszego rozgałęzienia, a następnie podzielony na liczne, bardzo masywne konary, często również z grubymi, tarczowatymi naroślami.

Kora gładka, brunatnawa, odpada płatami wielkości dłoni. Pędy jasnobrunatne, owłosione, Pączki krótko zaostrzone, o długości 5-7 mm, brunatne, z czerwonawobrunatnym owłosieniem.

Liście skrętoległe, mają 12-18 cm długości, są prawie tak samo szerokie. Dzielą się dłoniasto zwykle na pięć, rzadziej na siedem klap, wciętych bardzo głęboko, poza połowę szerokości blaszki, Poszczególne klapy są długo zaostrzone, nierównej wielkości, zawsze dłuższe niż szersze, z ostrymi zębami. Liście są początkowo delikatnie owłosione, jednak bardzo szybko łysieją; z wierzchu błyszczące zywozielone, od spodu jaśniejsze, Ogonek liściowy z cebulasto zgrubiałą nasadą,

Kwiaty żeńskie liczne w kulistych główkach kwiatowych, osadzonych po trzy do siedmiu na długich szypułkach, które w porze owocowania osiągają długość około 15 centymetrów.
Kwiaty męskie również w kulistych główkach, jednak znacznie krótsze.

Występowanie: Pierwotnie jedynie w Turcji i na Półwyspie Bałkańskim. W Europie Środkowej sadzony rzadko; stosunkowo często w Europie Południowej- dla zacienienia.

Okres kwitnienia: Maj.

Uwagi ogólne: Zarówno pod względem pokroju jak i ulistnienia platany wyglądają dość podobnie do różnych przedstawicieli rodziny Klonowatych, z którymi jednak nie są bliżej spokrewnione. Można jednak oba rodzaje, Platanus i Acer (klon), jednoznacznie i niezawodnie rozróżnić po kilku łatwo rozpoznawalnych cechach. Pędy, pączki (aspekt zimowy I) i liście są u platanów umieszczone zasadniczo skrętoległe. W aspekcie zimowym na pączkach platanu widzi się tylko jedną kapturowatą łuskę, podczas gdy u wszystkich gatunków klonu naprzeciwległe pączki liściowe i kwiatowe są zawsze otoczone licznymi łuskami, Na koniec, u liści płatana zwraca uwagę głębokie, rynienkowate wydrążenie w dolnej części ogonka liściowego (nasada liścia) – prawie całkowicie zakrywa ono przygotowane na następny okres wegetacyjny pączki tak, że przed jesiennym opadnięciem liści prawie nie można ich rozpoznać. Ogonki liści klonu są natomiast aż do nasady gładkie i pozbawione rynienek. Pewną cechą rozpoznawczą platanów są odpadające wielkimi płatami kawałki kory, skutkiem tego na pniu widoczne są charakterystyczne plamy i łaty,

Gatunek pokrewny:

Platan zachodni (Platanus occidentalis) jest drzewem osiągającym około 40 m wysokości. Liście zwykle trójklapowe lub tylko słabo zaznaczone pięcioklapowe. Środkowe klapy znacznie szersze niż dłuższe. Brzeg liścia gładki lub zatokowo-ząbkowany, znacznie płyciej wcięty niż u płatana wschodniego lub klonolistnego. Na spodzie liści rosną w kątach nerwów małe pęczki włosków. Kuliste owocostany występują przeważnie pojedynczo, rzadko po dwa na długich, wiszących szypułkach. Drewno płatana ma na przekroju bardzo piękny prążkowy rysunek słojów i może być przerabiane na szlachetne okleiny.